De paradox van het slimme maar chaotische kind: ADHD en Hoogbegaafdheid begrijpen
Dagelijks kom ik ouders tegen die worstelen met een schijnbaar tegenstrijdig beeld. Hun kind is uitzonderlijk slim, stelt diepzinnige vragen en heeft een verbluffende woordenschat, maar kan tegelijkertijd extreem chaotisch zijn, instructies niet opvolgen en worstelen met de meest basale taken.
Als u dit herkent, is het mogelijk dat uw kind ‘tweemaal exceptioneel’ is (ook wel 'double diagnostic' of 'dubbel bijzonder' genoemd): een combinatie van hoogbegaafdheid en ADHD.
In mijn praktijk zie ik dat dit geen zeldzaamheid is, maar het is een van de meest onbegrepen profielen. De twee eigenschappen lijken elkaar tegen te spreken, maar in werkelijkheid creëren ze een uniek en complex web van uitdagingen én krachten.
De grote maskerade: waarom is dit zo moeilijk te zien?
De kern van het probleem is dat hoogbegaafdheid en ADHD elkaar kunnen maskeren. Dit maakt de diagnose en de juiste ondersteuning een enorme uitdaging.
Hoogbegaafdheid maskeert ADHD: Het kind is zo intelligent dat het, vooral op de basisschool, zijn aandachtsproblemen kan compenseren. Het pikt de lesstof snel op, ook al droomt het de helft van de tijd weg. De resultaten zijn ‘goed ‘ of 'gemiddeld', maar misschien niet altijd wat je zou verwachten. Omdat de schoolprestaties niet dramatisch slecht zijn, wordt de onderliggende ADHD (en de enorme mentale inspanning die het kind levert) niet gezien.
ADHD maskeert hoogbegaafdheid: Vaker nog zien we het omgekeerde. De ADHD-symptomen – de impulsiviteit, de chaos, het niet kunnen plannen en het afhaken bij 'saaie' taken – overheersen het beeld. Het kind wordt gezien als 'lui' of 'ongemotiveerd'. De hoge intelligentie wordt volledig gemist, omdat het kind nooit de kans krijgt deze te tonen.
Het resultaat van deze maskerade is vaak frustratie. Ik zie dit dagelijks bij de kinderen en ouders die bij Kadee en Kadet binnenstappen. Het kind voelt zich 'dom' en ontwikkelt een laag zelfbeeld, terwijl het potentieel onbenut blijft.
Signalen van de Dubbele Diagnose
Hoe weet u of u te maken heeft met deze specifieke combinatie? Hoewel alleen een gespecialiseerde diagnosticus dit kan vaststellen, zijn er enkele veelvoorkomende signalen die ik als begeleider vaak opmerk:
Asynchrone ontwikkeling: Het kind praat verbaal als een kleine professor, maar zijn vermogen om zijn tas in te pakken is ver onder leeftijdsniveau.
Intense hyperfocus: Waar 'normale' schooltaken onmogelijk lijken, kan het kind urenlang geobsedeerd bezig zijn met een passie (bijv. programmeren, een complex legoproject). Dit is diepgaand en complex.
Enorme weerstand tegen routine: Meer nog dan andere kinderen, verzetten deze kinderen zich tegen 'saaie' of herhalende taken. De hoogbegaafde geest verveelt zich snel, en de ADHD-geest kan de focus niet vasthouden.
'Domme' fouten in slim werk: Het kind begrijpt complexe wiskundige concepten, maar maakt structureel slordigheidsfouten in simpele optelsommen.
Hoog rechtvaardigheidsgevoel: Zowel hoogbegaafdheid als ADHD kunnen gepaard gaan met een verhoogde gevoeligheid. Deze kinderen kunnen extreem fel reageren op (vermeend) onrecht.
Sociaal 'anders': Ze kunnen moeite hebben aansluiting te vinden. Soms omdat hun interesses (HB) te afwijkend zijn, soms omdat hun impulsiviteit (ADHD) andere kinderen afschrikt.
Lijkt te 'luisteren' maar 'doet' het niet: Het kind kan een instructie perfect herhalen, maar het lukt hem simpelweg niet om de actie ook daadwerkelijk te starten en uit te voeren (een executief functiestop).
Chronisch onderpresteren: Er is een constant en frustrerend gat tussen het potentieel van het kind en wat het laat zien.
De mythen voorbij: Het is geen 'willen', het is 'kunnen'
De grootste valkuil is denken dat het kind "het wel kan als het maar wil". Dit is de mythe van de 'slimme luilak'.
Het is cruciaal om te begrijpen dat dit geen motivatieprobleem is; het is een regulatorprobleem.
Het hoogbegaafde brein van uw kind snakt naar uitdaging en complexiteit.
Het ADHD-brein van uw kind kampt met het organiseren, plannen en reguleren van de aandacht die nodig is om die uitdaging aan te gaan.
Ze hebben de motor van een Ferrari (het intellect), maar de remmen en het stuur (de executieve functies) werken onvoorspelbaar.
Van inzicht naar oplossing: hoe Kadee en Kadet helpt
Herkent u dit? Dan weet u ook dat een standaardaanpak vaak faalt. Een kind met enkel ADHD heeft baat bij duidelijke structuur. Een kind met enkel hoogbegaafdheid heeft baat bij meer vrijheid en uitdaging. Uw kind heeft beide nodig, op maat en op het juiste moment.
Bij Kadee en Kadet hebben we onze begeleiding precies hierop ingericht. We repareren het kind niet, maar bouwen samen aan de juiste 'steigers'. Onze aanpak rust op twee pijlers die de 'Ferrari' (HB) voeden en het 'stuur' (ADHD/Executief functioneren) versterken:
1. Voeding voor de motor: De 'Boost!-dagen'
Het hoogbegaafde brein moét gevoed worden. Als het zich verveelt, versterken de ADHD-symptomen (zoals afhaken of storend gedrag) vaak.
Tijdens onze Boost!-dagen creëren we een omgeving waar deze kinderen wél tot hun recht komen. Dit zijn geen 'bijlessen', maar uitdagende workshops waar ze:
Ontwikkelingsgelijken ontmoeten: Eindelijk ervaren dat ze niet 'raar' zijn en aansluiting vinden bij peers die net zo snel denken.
Echte uitdaging krijgen: We werken aan complexe, creatieve projecten (zoals coderen, filosoferen, wetenschappelijke proeven) die ver buiten de standaard lesstof vallen.
Hun passies kunnen volgen: De hyperfocus wordt hier niet als 'last' gezien, maar als 'kracht' ingezet.
2. Het stuur versterken: 'De Breinfabriek'
Een briljant idee hebben is één ding; het uitvoeren is voor deze kinderen vaak de grootste horde. Dat noemen we de executieve functies: plannen, organiseren, starten, volhouden en je impulsen beheersen.
In onze sessies 'De Breinfabriek' werken we één-op-één of in een klein groepje aan precies die vaardigheden. Dit is geen schoolse 'remedial teaching', maar een praktische, speelse training om de baas te worden over hun eigen brein. We helpen kinderen:
Taken op te breken: Van een onoverzichtelijke 'berg' naar behapbare stapjes.
Zichzelf te organiseren: We bouwen samen aan een systeem (met checklists, timers, visuele hulpmiddelen) dat voor hén werkt.
Om te gaan met uitstelgedrag: We onderzoeken wat hen blokkeert en leren ze hoe ze die 'startmotor' wél aan de praat krijgen.
U staat er niet alleen voor
Het opvoeden van een tweemaal exceptioneel kind is een intensieve, en soms eenzame, reis. Bij Kadee en Kadet hoeft u die reis niet alleen te maken. Wij zijn gespecialiseerd in precies deze unieke combinatie van hoogbegaafdheid en ADHD.
We bieden geen standaardoplossing, maar maatwerk dat recht doet aan de complexiteit van uw kind.
Herkent u uw kind in dit verhaal en bent u klaar om de frustratie om te zetten in een concreet plan?
Neem dan contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek. We bespreken graag wat Kadee en Kadet, met o.a. onze 'Boost!-dagen' en 'De Breinfabriek', voor uw gezin kan betekenen.